Утёс ( Vách đá)

Mikhail Iurjevich Lermontov (Михаил Юрьевич Лермонтов ; 1814-1841) là nhà thơ Nga vĩ đại, nổi tiếng với những tác phẩm thi ca như “Смерть поэта” (Cái chết của Nhà thơ), “Бородино” (Borodino), và cuốn tiểu thuyết tâm lý xã hội – triết học đầu tiên của nền văn học Nga "Một anh hùng thời đại" (Герой нашего времени )...

 Ông từng bị đi đày 2 lần, lần thứ nhất vào năm 1837, sau khi ông làm bài thơ “Смерть поэта” (cái chết của nhà thơ) , lần thứ hai vào năm 1840, đều ở Kavkaz – một vùng núi vô cùng hiểm trở 

Mình  đã đọc đi đọc lại bài thơ Утёс nhiều lần . Bài này ông viết vào năm 1841, trong chuyến nghỉ phép ân xá vài tuần ở thủ đô . Đã có rất nhiều bản dịch, và rất nhiều bình luận về bài thơ này....Nào là hình ảnh "mây vàng" và "ghềnh đá" (mình thì cảm nhận là một tảng đá lớn, hoặc vách đá khổng lồ, cheo leo), mà Lermontov đã sử dụng nhân cách hóa cho hai nhân vật của bài thơ, nào là ca ngợi một tình yêu đẹp... 

 Riêng  mình , thêm vào đó, mình lại cảm nhận nỗi cô đơn bất tận, một sự bất lực, muốn làm điều gì đó thay đổi cái cũ, và xây dựng cái mới. Trong tâm tưởng một chàng thanh niên vừa mới 27 tuổi ấy, bài thơ này đã thể hiện đúng tính cách nhà thơ: Vừa non dại, nhưng vừa chững chạc (đã từng đi đày 2 lần , vào sinh ra tử rồi), hình ảnh đám mây vàng theo mình cũng chính là hình ảnh nhà thơ, và cái vách đá già nua kia là cả một đế chế cũ rích, lâu đời, cho dù có bị ảnh hưởng , có mang dấu ấn của đám mây vàng nhiệt huyết, trẻ trung, mà nông nổi - nhưng chẳng thể làm gì để có thể thay đổi cả một hệ tư tưởng lỗi thời....Ở đây, mình thấy Lermontov suy tư nhiều hơn, đau nhiều hơn...Tâm trạng của nhà thơ tài năng  thật phức tạp, mâu thuẫn, đa tính cách ... một chàng trai trẻ - một đám mây vàng tuy vô tư đấy, nhiệt huyết đấy, nhưng cũng không thể làm bất cứ điều gì....để phá đổ cả một hệ thống già cỗi, lỗi thời, mà khắc nghiệt - mà ở đây hình ảnh tảng đá già nua nhăn nheo ấy cũng vương vất hình ảnh của nhà thơ...thật chua xót làm sao! 

Ночевала тучка золотая
На груди утёса-великана;
Утром в путь она умчалась рано,
По лазури весело играя;

Но остался влажный след в морщине
Старого утеса. Одиноко
Он стоит, задумался глубоко
И тихонько плачет он в пустыне
M.Лермонтов. 1841

Vách đá
(Nhã Lan dịch)
Mây vàng yên giấc qua đêm
Trên mình vách đá chênh vênh, khổng lồ
Vụt bay trong lúc sáng mờ
Hồn nhiên nhảy múa giỡn đùa mây xanh

Dấu mây ẩm ướt vết nhăn
Cô đơn vách đá đứng yên bao đời
Suy tư , dặn vặt, chơi vơi
Đá thầm than khóc giữa trời hoang vu.